Yumurtalık kistleri, kadınlarda yumurtalıkların içinde veya üzerinde gelişen sıvı dolu keseciklerdir. Çoğu zaman zararsızdırlar ve herhangi bir belirti vermeden kendiliğinden kaybolurlar. Ancak bazı durumlarda, özellikle büyük kistlerde, tedavi gerektiren komplikasyonlar meydana gelebilir. Yumurtalık kistleri farklı türlerde olabilir ve neden oldukları belirtiler ya da tedavi yöntemleri de değişiklik gösterebilir.
1-Fonksiyonel Kistler:
Follikül Kisti: Yumurtlama sırasında yumurtalıktaki folikül büyüyüp çatlayarak yumurtayı serbest bırakır. Ancak bazı durumlarda bu folikül çatlamaz ve büyümeye devam eder, bu da follikül kistini oluşturur. Genellikle birkaç ay içinde kendiliğinden kaybolur.
Korpus Luteum Kisti: Yumurtlama sonrasında yumurtalığın içindeki follikül “korpus luteum” adını alır ve gebelik için progesteron hormonu üretir. Eğer bu yapı sıvı ile dolar ve küçülmezse korpus luteum kisti oluşur.
2. Patolojik Kistler:
Dermoid Kist: Genç kadınlarda daha yaygın görülen bu kist türü, saç, cilt, yağ dokusu gibi farklı doku türlerinden oluşur. Genellikle kanser riski taşımazlar, ancak büyüyüp sorun yaratabilirler.
Endometrioma (Çikolata Kisti): Endometriozis hastalarında sıkça görülür. Rahim iç tabakasına benzeyen dokunun yumurtalık üzerinde birikmesi sonucu gelişir ve sıklıkla adet dönemlerinde ağrıya neden olabilir.
Kistadenom: Yumurtalık yüzeyinden gelişen bu kistler sıvı veya jel benzeri
maddeyle doludur. Çoğu iyi huyludur ancak büyük boyutlara ulaşabilir ve cerrahi müdahale gerekebilir.
Çoğu yumurtalık kisti küçük olduğu için belirti vermez ve genellikle rutin jinekolojik muayeneler sırasında fark edilir. Ancak bazı kistler büyükse ya da komplikasyonlara yol açarsa pelvik ağrı, adet düzensizlikleri, karın şişliği, idrar ve bağırsak sorunları, cinsel ilişki sırasında ağrı gibi
belirtiler ortaya çıkabilir.
Hormon Dengesizlikleri: Hormonlarda, özellikle östrojen ve progesteronda dengesizlikler kist gelişimine neden olabilir.
Endometriozis: Rahim iç tabakasına benzeyen dokunun rahim dışında, özellikle yumurtalıklarda büyümesi çikolata kisti oluşumuna yol açabilir.
Gebelik: Korpus luteum kisti gebelik sırasında oluşabilir ve genellikle gebeliğin ilk aylarında kaybolur.
Polikistik Over Sendromu (PCOS): Yumurtalıklarda çok sayıda küçük kistin oluştuğu ve hormonal dengesizliklerin görüldüğü bir durumdur.
Yumurtalık kistleri, ultrason, kan testleri ve laparoskopi yöntemleriyle teşhis edilebilir.
Yumurtalık kistlerinin tedavisi, kistin türüne, boyutuna, belirtilere ve hastanın yaşına göre değişir:
1. Takip
2. Doğum Kontrol Hapları
3. Cerrahi Müdahale
o Kistektomi: Sadece kistin çıkarıldığı bir cerrahi işlemdir.
o Ooforektomi: Eğer kist büyükse veya kanser riski varsa, yumurtalığın bir kısmı ya da tamamı alınabilir.
o Histerektomi: Nadiren, özellikle kanser riski varsa, rahim de alınabilir.
Yumurtalık kistlerini tamamen önlemek mümkün olmasa da aşağıdaki yöntemlerle risk azaltılabilir:
-Düzenli Jinekolojik Kontroller
-Doğum Kontrol Yöntemleri
-Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Yumurtalık kistleri, çoğu zaman ciddi sağlık sorunlarına neden olmadan kendiliğinden kaybolan oluşumlardır. Ancak, büyük kistler, ağrı, adet düzensizlikleri veya kanser riski gibi durumlarda tıbbi müdahale gerekebilir. Düzenli jinekolojik kontroller ve belirtilerin takip edilmesi, yumurtalık kistlerinin zamanında tespit edilip tedavi edilmesi açısından önemlidir.
